Vishing is een vorm van oplichting via de telefoon. Het woord komt van de combinatie van voice en phishing, oftewel voice phishing. Criminelen doen zich voor als medewerker van een betrouwbare organisatie, zoals je bank, de Belastingdienst, of zelfs de politie, met als doel om jou over te halen persoonlijke of financiële gegevens te delen of erger nog: geld over te maken naar een neprekening.
Waar phishing meestal via e-mail of sms plaatsvindt, gebeurt vishing dus via een telefonisch gesprek.
Hoe werkt vishing in de praktijk?
Bij vishing proberen oplichters je onder druk te zetten door je bang te maken of juist vertrouwen te wekken. Veelvoorkomende scenario’s zijn:
- Iemand belt zogenaamd namens je bank en zegt dat er een verdachte transactie is gedetecteerd. Je wordt gevraagd je geld tijdelijk over te maken naar een “kluisrekening” om het veilig te stellen. Die rekening is in werkelijkheid van de oplichter.
- Je krijgt een telefoontje van iemand die zich voordoet als een belastingambtenaar. Ze beweren dat je een belastingschuld hebt die je direct moet betalen, anders volgen er zware consequenties zoals boetes of arrestatie.
- Een zogenaamde helpdeskmedewerker van Microsoft of Apple belt en zegt dat je computer gehackt is. Ze proberen je ertoe te bewegen software te installeren waarmee ze je apparaat kunnen overnemen of je bankgegevens kunnen stelen.
Waarom is vishing zo gevaarlijk?
Vishing maakt gebruik van social engineering: psychologische trucs die inspelen op angst, vertrouwen of urgentie. Omdat het gesprek vaak persoonlijk en overtuigend klinkt, denken slachtoffers vaak dat het echt is. Je hoort een vriendelijke stem, er wordt gerefereerd aan echte gegevens, en de situatie klinkt dringend of ernstig.
Zelfs mensen die normaal alert zijn op e-mails of sms’jes kunnen zich door een goed getrainde oplichter via de telefoon laten misleiden.
Hoe herken je vishing?
Vishing is soms moeilijk te herkennen, zeker als je overvallen wordt met schokkend nieuws. Let daarom op de volgende signalen:
- Je wordt ongevraagd gebeld door iemand die zegt namens een officiële instantie te spreken.
- De beller gebruikt dringende taal zoals: “U moet nu handelen”, “U loopt risico”, “U kunt uw geld verliezen”.
- Je wordt gevraagd om persoonlijke gegevens te bevestigen, zoals je bankrekeningnummer, geboortedatum of DigiD.
- De beller stuurt je een verificatiecode of vraagt je deze voor te lezen.
- Je wordt gevraagd om een bedrag over te maken naar een andere rekening “ter beveiliging”.
Wat kun je zelf doen om je te beschermen tegen vishing?
Er zijn verschillende stappen die je kunt nemen om jezelf te beschermen:
- Banken vragen nooit telefonisch om geld over te maken. Word je gebeld met zo’n verzoek? Dan is het vrijwel zeker oplichting.
- Raak niet in paniek. Criminelen proberen je onder druk te zetten zodat je snel beslissingen neemt. Neem de tijd om na te denken.
- Hang op bij twijfel. Vertrouw je het gesprek niet? Zeg dat je even terugbelt en gebruik zelf het officiële nummer van de organisatie, bijvoorbeeld van hun website of een brief.
- Deel nooit codes of wachtwoorden. Ook niet als het ‘ter verificatie’ lijkt. Echte instanties vragen hier niet om via de telefoon.
- Installeer nummerherkenning. Sommige telefoons kunnen verdachte oproepen detecteren, vooral bij bekende fraudenummers.
Wat moet je doen als je slachtoffer bent van vishing?
Ben je toch ingegaan op een valse oproep? Dan is het belangrijk om snel actie te ondernemen:
- Neem contact op met je bank en blokkeer je rekening indien nodig.
- Meld de valse oproep bij de organisatie die werd misbruikt (zoals je bank of de Belastingdienst).
- Meld de vishing bij de Fraudehelpdesk via www.fraudehelpdesk.nl.
- Doe aangifte bij de politie, zeker als je geld bent kwijtgeraakt of persoonsgegevens hebt gedeeld.
Vishing is een gevaarlijke vorm van oplichting waarbij criminelen je telefonisch proberen te misleiden. Ze doen zich voor als een betrouwbare instantie en zetten je onder druk om geld over te maken of gegevens te delen. Door alert te blijven, niet in paniek te raken en altijd zélf officiële nummers terug te bellen, kun je veel ellende voorkomen. Vertrouw je het gesprek niet? Hang op en controleer het eerst zelf.